هرآنچه که باید راجع به حساسیت دارویی بدانیم - وبلاگ نصیراباد

به گزارش وبلاگ نصیراباد، حساسیت دارویی در اثر واکنش های دارویی ایجاد شده و به میزان دارویی که بیمار مصرف نموده است بستگی دارد که 80 درصد مسمومیت های دارویی براثر مصرف دارو اتفاق می افتد.اما بقیه مسمومیت های دارویی ناشی از اثرات جانبی، اثرات ثانویه مانند اسهال مربوط به آنتی بیوتیک ها و تداخلات دارویی، واکنش های ایمنی یا بدون مکانیسم شناخته شده است.

آلرژی و حساسیت دارویی چیست؟

آلرژی دارویی واکنش غیر طبیعی سیستم ایمنی بدن نسبت به دارو است. هر دارویی، بدون نسخه یا داروی گیاهی، قادر به ایجاد حساسیت است. با این حال، آلرژی دارویی نسبت به داروهای خاصی بیشتر اتفاق می افتد.

شایع ترین علائم و نشانه های آلرژی به دارو شامل کهیر، بثورات پوستی یا تب هستند. آلرژی دارویی ممکن است واکنش های جدی ایجاد کنند از جمله آنافیلاکسی که یک بیماری تهدید کننده زندگی است که بر ارگان های متعدد بدن تأثیر می گذارد.

آلرژی عارضه جانبی دارو نیست! بلکه یک واکنش احتمالی شناخته شده است که در برچسب دارو ذکر شده است. حساسیت دارویی نیز با مسمومیت دارویی ناشی از مصرف بیش از حد دارو فرق دارد.1

انواع واکنش های دارویی مضر و آسیب رسان (ADRs)

1- واکنش های نوع A

واکنش های نوع A شامل آندسته از واکنش های دارویی است که از عوارض قابل پیش بینی داروها بوده و به طور معمول در بروشور دارو نیز بیان می شوند و ناشی از ماهیت و خصوصیات خود دارو است. این واکنش ها ممکن است در جمعیت زیادی از افراد تحت درمان دارو مزبور بروز کنند.

واکنش های نوع A اغلب ملایم بوده و بعد از توقف مصرف دارو رفع می شوند. بعضی از این واکنش ها عبارتند از: اختلال در عملکرد کبد (در اثر دارو استامینوفن)، تهوع و سردرد (در اثرمتیل گزانتین ها Methyxanthines)، تغییرات نوع و ماهیت باکتری های روده و دستگاه گوارش (در اثر آنتی بیوتیک ها).

2- واکنش های نوع B

واکنش ها و عوارض غیرقابل پیش بینی و یا سندرم های غیر قابل انتظار که در بعضی از افراد ایجاد می شوند. بعضی از این گونه واکنش ها عبارتند از: وزوز گوش (بعد از مصرف قرص آسپرین)، شوک آنافیلاکسی (در اثر آنتی بیوتیک های بتالاکتام مانند پنی سیلین)، ایجاد کم خونی در افراد مبتلا به بیماری فاویسم بعد از مصرف داروهای آنتی اکسیدان.

البته بعضی از مسائل ناشی از مصرف داروها در اثر میان کنش یک دارو با عوامل دیگر می باشد:

میان کنش نامطلوب دو دارو با هم (تداخل داوریی): مانند تداخل داروی آسپرین با داروهای رقیق کننده خون

میان کنش دارو با مواد غذایی مانند داروهای استاتین (کاهش دهنده چربی های خون) با میوه گریپ فروت

میان کنش دارو با بعضی از مکمل ها مانند داروهای رقیق کننده خون با مکمل جینکو

میان کنش دارو با بعضی از بیماری ها مانند داروی آسپرین با بیماری زخم معده

این میان کنش ها می توانند باعث تغییرات عملکرد دارو شده و یا موجب تشدید عوارض جانبی آن شوند.3

علائم حساسیت داروییاولین باری که یک دارو خاص را مصرف می کنید، ممکن است علائم حساسیت دارویی را احساس نکنید. چرا که بدن اقدام به فراوری آنتی بادی نموده است. در نتیجه بار دومی که دارو را مصرف می کنید، سیستم ایمنی بدن آن را به عنوان عامل مهاجم شناسایی نموده و در نتیجه برای دفاع در برابر آن مواد شیمیایی خاصی را فراوری می نماید.

این علائم شامل:

دانه ها یا جوش های پوستی و کهیر

خارش

خس خس سینه و سایر مسائل تنفسی

ورم

تهوع

احساس گیجی و سرگیجه

آنافیلاکسی که یک واکنش شدید و ناگهانی مرگبار است و باعث قطع تنفس و شوک می گردد. واکنش های دارویی در این حالت ممکن است همزمان چند اندام و سیستم بدن را درگیر کند. برای مثال فرد به صورت همزمان هم دانه های پوستی و هم مسائل تنفسی را تجربه کند. این واکنش در هر بخشی از بدن می تواند ایجاد گردد.

بیش ترین حساسیت دارویی مربوط به پنی سیلین (penicillin) است . حساسیت به پنی سیلین به معنی حساسیت به سایر آنتی بیوتیک های مشابه مانند آموکسی سیلین (amoxicillin) نیست، حتی اگر یکبار تست پنی سیلین انجام گردد و مسئله ای نباشد باید جهت تزریق های بعدی مجددا تست حساسیت انجام گردد چرا که ممکن است در دوزهای بعدی بدن واکنش نشان دهد.

آنتی بیوتیک های حاوی داروهای سولفا مانند سولفامتوکسازول - تری متوپریم (sulfamethoxazole-trimethoprim) و آزیترومایسین - سولفیسوکسازول (erythromycin-sulfisoxazole) گاهی منجر به بروز آلرژی دارویی می شوند. داروهای غیر آنتی بیوتیکی حاوی سولفا بسیار کم خطر هستند.2

علت آلرژی و حساسیت دارویی

وقتی سیستم ایمنی بدن اشتباهاً یک دارو را به عنوان یک ماده مضر مانند ویروس یا باکتری شناسایی کند، آلرژی و حساسیت دارویی رخ می دهد. در این مواقع، آنتی بادی مخصوص آن دارو ایجاد می گردد. آلرژی ممکن است برای اولین بار با مصرف دارو اتفاق بیفتد، اما گاهی اوقات حساسیت در فرد ایجاد نمی گردد تا زمانی که در معرض مکرر دارو قرار گیرد.

دفعه بعد که دارو را مصرف می کنید، این آنتی بادی های خاص دارو را به اصطلاح پرچم گذاری می کنند و حملات مستقیم سیستم ایمنی بدن به آن ماده را انجام می دهند. مواد شیمیایی آزاد شده به وسیله این فعالیت، باعث ایجاد علائم و نشانه های مرتبط با واکنش آلرژیک می شوند.

با این وجود ممکن است از اولین باری که در معرض دارو قرار داشتید، آگاه نباشید. بعضی شواهد نشان می دهند که مقادیر کمی از دارو در مواد غذایی مانند آنتی بیوتیک، ممکن است برای سیستم ایمنی بدن کافی باشد تا بتواند آنتی بادی مناسب برای آلرژی را ایجاد کند.

بعضی از واکنش های آلرژیک ممکن است در نتیجه یک فرایند متفاوتی ایجاد شوند. محققان معتقدند بعضی از داروها می توانند مستقیماً به نوع خاصی از سلول های سفید خون که سلول T نامیده می گردد، حمل کنند. این رویداد باعث ترشح مواد شیمیایی می گردد که می تواند باعث واکنش آلرژیک در اولین بار مصرف دارو گردد.1

داروهای شایع عامل ایجاد آلرژی دارویی

پنی سیلین و آنتی بیوتیک های مرتبط با آن (داروهای خانواده بتالاکتام)

آنتی بیوتیک های حاوی سولفانامیدها (داروهای سولفا Sulfa Drugs)

داروهای ضد انعقاد

آسپرین، ایبوپروفن و سایر داروهای ضد التهابی غیراستروئیدی

داروهای شیمی درمانی.3

عوامل خطر آلرژی و حساسیت داروییدر حالی که هرکسی می تواند به یک دارو واکنش آلرژیک از خود نشان دهد، اما چند عامل می توانند این خطر را افزایش دهند که شامل موارد زیر هستند:

سابقه آلرژی های دیگری مانند آلرژی غذایی یا تب یونجه

سابقه شخصی یا خانوادگی حساسیت به دارو

افزایش قرار گرفتن در معرض دارو به علت دوزهای بالا، استفاده مکرر یا استفاده طولانی مدت

بیماری های خاصی که معمولاً با واکنش های دارویی آلرژیک همراه هستند مانند عفونت با HIV یا ویروس اپشتین بار (Epstein-Barr).1

تشخیص آلرژی دارویی

به طور کلی تشخیص حساسیت و آلرژی به یک دارو نسبتا مشکل می باشد و تشخیص حساسیت به پنی سیلین یکی از موارد رایج و پیروز در شناسایی داروی حساسیت زا در فرد بوده است. اما در حال حاضر برای تشخیص آلرژی به داروها باید از روش های پوستی و خونی تشخیص مواد حساسیت زا برای شناسایی آلرژی به انواع داروها استفاده نمود.3

درمان حساسیت دارویی یا آلرژی

درمان آلرژی به دسته تقسیم می گردد؛

درمان فعلی

درمان علت ایجاد آلرژی و ادامه مصرف دارو

قطع دارو

اولین اقدام که به وسیله پزشک انجام میگردد قطع دارد میباشد.

آنتی هیستامین

بعضی پزشکان این دارو را تجویز میکنند زیرا موجب غیر فعال شدن مواد آزاد شده میگردد.

کورتیکواستروئیدها

این داروها برای رفع کردن التهاب میگردد.

آنافیلاکسی

این دارو موجب حفظ فشار خون و دستگاه تنفسی میگردد.4

پیشگیری از آلرژی و حساسیت دارویی

اگر به آلرژی و حساسیت دارویی مبتلا هستید، برترین راه پیشگیری اجتناب از مصرف داروی مشکل ساز است. اقداماتی که می توانید برای محافظت از خود انجام دهید شامل موارد زیر هستند:

مطمئن باشید که حساسیت دارویی تان به طور واضح در پفراینده های پزشکی تعیین شده باشد. سایر ارائه دهندگان خدمات بهداشتی مانند دندانپزشکان یا هر متخصص پزشکی را در جریان بگذارید.

از یک دستبند هشدار پزشکی بهره ببرید که حساسیت دارویی تان را تعیین می نماید. این دستبند می تواند درمان مناسب در موارد اضطراری را تضمین کند.1

پینوشتها

1.www.snapp.doctor

2.www.drdr.ir

3.www.allergycomnet.ir

4.www.drdooghaie.com

منبع: راسخون