ارائه تفسیری جامع از پل ریکور به روایت پلاور - وبلاگ نصیراباد

به گزارش وبلاگ نصیراباد، مجلد ریکور از مجموعه هدایت برای سرگشتگان یکی از جامع ترین توضیح هایی است که در باب اندیشه ریکور به نگارش درآمده است.پلاور در این کتاب در پی آن است تا با ترسیم سیری تاریخی از اندیشه ریکور راهنمای دقیقی از مفاهیم محوری فلسفه او در اختیار خواننده بگذارد و یکایک جنبه های عمده تفکر وی را پوشش دهد.

آما آنچه این کتاب را از توضیحی مقدماتی فراتر می برد تلاش نویسنده برای برجسته کردن سرنخ ها و رشته های ثابت فلسفه ریکور است تا بتواند خواننده را از جریان پرتلاطم اندیشه او، فراز و فرود مفاهیم و عناوین متنوع، چالش ها و نقدهای درونی و رویارویی اش با متون دیگر فیلسوفان و متفکران عبور دهد و طرحی منسجم از دغدغه ریکور در مقام فیلسوف فراهم کند.

دانشجویانی که نخستین بار با فلسفه پل ریکور روبرو می شوند ممکن است احساس سرگشتگی نمایند. اگر بخواهیم فقط تعداد کتاب ها و مقالات او را بر شمریم بسیار سرگشته خواهیم شد. گذشته از این اگر کسی نگاهی به سیر تاریخی این کتاب ها بی اندازد در می یابد که ریکور مدام در حال افزودن موضوعات تازه بوده است. او حتی هنگامی که با مسائل و چالش های تازه در کارش روبرو می شود شیوه فلسفه ورزی اش را جرح و تعدیل می نماید.

اهمیت این کتاب برای خوانندگان فارسی زبان دو چندان است، چراکه نه تنها کتاب های اصلی ریکور - به جز یکی دو مورد ـ به فارسی ترجمه نشده اند، بلکه توضیح و تفسیر بسیار اندکی از اندیشه او به زبان فارسی در دسترس است که برای فهم اندیشه فیلسوف مهمی چون او بسیار ناچیز است. از این رو این کتاب می تواند هدایت مناسب برای پژوهشگران و دانشجویان باشد.

در بخشی از مقدمه کتاب می خوانیم: اما درباره ترجمه این کتاب به زبان فارسی باید به چند نکته اشاره کنم. از آنجا که این کتاب به تمام سیر فکری ریکور از شروع تا پایان می پردازد با مفاهیم و اصطلاحاتی در متن روبه روییم که نه تنها فهمشان وابسته به زمینه مورد بحث و روابط معنایی آن است، بلکه بعضی از آنها در خود نقد و تفسیرهای مداوم ریکور جرح و تعدیل شده و گاه معنایی دیگر یافته اند.

به نظر ریکور، فلسفه خودش را به چیزی اطلاق می نماید که توان کاوش تام و تمام آن را ندارد، از این رو همیشه می توان پرسش های فلسفی را از نو گشود و اصلاح کرد. به این اعتبار مرگ او کاری را برای ما باقی می گذارد که باید خودمان آن را بر مبنای دستاوردهای او انجام دهیم. اما برای انجام دادن این کار نخست باید چیزی را بفهمیم که دغدغه او در مقام یک فیلسوف بود. مولف معتقد است این کتاب را برای این نوشته است تا به دانشجویان در دست به کار شدن برای انجام دادن این وظیفه یاری رساند.

این کتاب مقدمه ای است بر فلسفه پل ریکور برای کسانی که شاید چیز زیادی از فلسفه او ندانند اما تا حدودی به پژوهش فلسفی متعهدند. این کتاب بعلاوه می تواند به کسانی که پیش از این تا مقدار ای با اندیشه های او آشنا شده اند یاری کند به فهم و برداشت بهتری از آن برسند منظره من انتقادی نیست، بلکه تشریحی است، چراکه مطالب بسیار زیادی را مطرح می نماید. شاید بتوان آن را با توجه به دستاوردهای خود ریکور در زمینه نظریه گفتار روایی نوعی روایت فلسفی نامید.

این کتاب به مثابه چنین روایتی کار خود را طبق الگویی اساساً تاریخی پیش می برد تا برحسب چند موضوع محوری، که در نوشته های اصلی او حضور دارند و آنها را به هم پیوند می زنند دورنمایی از آنها به دست دهد. بی گمان هر توضیحی باید بازتاب دهنده یک منظره باشد و توضیح مولف بازتاب تصمیماتی است درباره چیزی که برای فهم اندیشه او و سهمش در فلسفه اهمیتی اساسی دارد. چنین رویکردی ناگزیر چیزهایی را نیز فرو می گذارد. مثلاً، ریکور در زمینه آثار چهره های اصلی تاریخ فلسفه بسیار فاضل بود و بارها و بارها هم در تدریس و هم در نوشتارش به آنها بازگشت. اما مولف در این کتاب بحث های مفصل او درباره دیگر فیلسوفان را نادیده گرفته است، مگر آنهایی که به فهم روند تکاملی آثار او در طول زمان یاری می نمایند.

مترجم این کتاب در مقدمه آورده است: این کتاب یکی از مجلدهای مجموعه هدایت برای سرگشتگان است که در سال 2007 به زبان انگلیسی و در انتشارات کانتینیوم به چاپ رسیده است. هر یک از کتاب های این مجموعه به فیلسوف یا مکتبی برجسته اختصاص دارد و نویسندگان و شارحان مهمی در این کار سهیم هستند. این مجموعه برای یاری آن دسته از دانشجویان و محققانی نوشته شده است که قصد دارند به نحو جدی به اندیشه یکی از فیلسوفان بزرگ بپردازند یا در نظریه و مکتبی فکری غور نمایند اما میان منابع گوناگون و انواع مطالب سرگشته و حیران شده اند و چه بسا نتوانسته اند در جستجوی خود به رشته قابل فهمی از مفاهیم و معانی دست یابند. از این رو، هدف این مجموعه این است که با زبانی شفاف ،مسائل، چالش ها و مفاهیم کلیدی هر یک از این فیلسوفان را مطرح کند و سیری کلی اما دقیق و منسجم از روند فلسفه ورزی آنان به دست دهد. کتاب پیش رو بـه پـل ریکور فیلسوف فرانسوی حوزه هرمنوتیک اختصاص دارد که به قلم دیوید پلاور به رشته تحریر درآمده است.

پلاور استاد فلسفه دانشگاه شیکاگو و مترجم بعضی از مهمترین کتاب های ریکور به انگلیسی است. اما در کتاب پیش رو، وی در مقام مؤلف یکی از برترین و کامل ترین تفاسیر را از اندیشه فلسفی ریکور به دست داده است. شاید در نگاه اول چنین به نظر برسد که این کتاب مقدمه ای بر فلسفه ریکور است که می کوشد در یک گاه نگاری منظم توضیحی کلی از اندیشه او به دست دهد. اما با خوانش متن در می یابیم که هدف نویسنده چیزی بیش از توضیحی مقدماتی است. آنچه در خوانش او از ریکور تازه است برجسته کردن ارتباط مفاهیم و تحلیل ها در سیر فکری این فیلسوف است، به نحوی که خواننده می تواند سرنخ رشته ای را از ابتدای کار فلسفی ریکور تا پایان و زمان مرگ او دنبال کند و خاستگاه های اندیشه، دغدغه های اصلی، فراز و فرودها و نقدها و تأکیدهای او را بازشناسد. اهمیت این شیوه خوانش به خود فلسفه ریکور بر می شود، فیلسوفی که در گستره وسیعی می اندیشید و در نقد و تفسیر اندیشه بسیاری از فیلسوفان جریان های فکری و رشته های دیگر قلم زده بود از این رو عنوان این مجموعه برای اندیشمندی چون ریکور بسیار درخور است چرا که سرگشتگی نخستین احساسی است که با شنیدن نام ریکور به آن دچار می شویم.

کتاب ریکور(هدایت برای سرگشتگان) اثر دیوید پلاور با ترجمه ندا غیاثی در 256 صفحه و با قیمت 170000 تومان به وسیله انتشارات ققنوس، به چاپ رسیده است.