قبرستان پینه شالوار در تبریز، مکانی تاریخی و عجیب!
به گزارش وبلاگ نصیراباد، شنیدن نام قبرستان برای هیچ کس خوشایند نیست. مکانی که مرده ها در آن به آرامی خوابیده اند و به دلایل مختلفی در طول تاریخ و در نقاط مختلف دنیا، آن را به عنوان یک مکان مخوف معرفی نموده اند. البته داستان های مختلف، روایت ها و فیلم هایی هم که در خصوص قبرستان ها به گوشمان رسیده است، فارغ از واقعی بودن یا غیرواقعی بودنشان، در بروز و ایجاد این حس ترس نقش مؤثری داشته اند. خصوصاً داستان هایی که از قدیم برای ما نقل شده اند و هنوز هم کم نیستند افرادی که آن ها را به شکلی امروزی برای ما روایت می نمایند. ما هم امروز قرار است با شما گذری بر یکی از قبرستان های قدیمی تبریز داشته باشیم.
آدرس: آذربایجان شرقی، تبریز، روستای شادباد مشایخ یا پینه شلوار، در فاصله 6 کیلومتری از شهر تبریز.
قبرستان پینه شلوار تبریز
قبرستان پینه شلوار تبریز یا قبرستان شادباد مشایخ یکی از قبرستان های بسیار تاریخی و قدیمی در شهر زیبای تبریز است که قدمت آن را متعلق به دوران قبل از اسلام می دانند. منطقه ای که این قبرستان در آن نهاده شده است به دلیل هم جوار بودن با دامنه های کوه سهند، آب و هوایی به شدت خنک و دلنشین خصوصاً در فصل تابستان دارد. شاید ندانید که سهند قله هایی آتشفشانی داشته و در اطراف آن می توان معادن متعدد و مختلفی را مشاهده کرد که همگی معادن سنگ بوده و از گذشته تا به امروز از این معادن سنگ در ساخت وساز استفاده می گردد.
در تمام این قبرستان شما سنگ های افراشته ای را مشاهده می کنید که ظاهری شبیه به آلت انسان داشته و کتیبه یا سنگ نوشته ای بر روی آن ها وجود ندارد. جالب است بدانید که در همان ابتدای ورودتان به این منطقه، افسانه ها و داستان های متعددی را در خصوص این گورستان خواهید شنید که این افسانه ها را اهالی محلی برای مسافران و گردشگران نقل می نمایند. بعضی بر این باورند که عرفا و مشایخ معروف متعلق به قرن های هفتم تا نهم هجری قمری در این قبرستان آرمیده اند.
نکته جالب دیگر اینکه در این قبرستان فقط بومیان و محلی ها را دفن می کردند و شخص دیگری از منطقه ها اطراف اجازه دفن شدن در این قبرستان را نداشت. ضمن اینکه متأسفانه این گورستان بارها و بارها به وسیله سارقان مورد سرقت و تعرض نهاده شد. افرادی که شبانه با سودای کشف آثار باستانی و حتی طلا، گورها را حفاری می کردند. البته اهالی منطقه پیگیرانه این اتفاق را گزارش دادند، اما هیچ کدام از مسئولین نسبت به این گزارش ها عکس العملی نشان نداده و برای جلوگیری از این سرقت ها تلاشی نکردند.
نحوه دسترسی به قبرستان پینه شلوار تبریز
همان طور که در ابتدای این مطلب هم اشاره کردیم، قبرستان پینه شلوار در استان آذربایجان شرقی و در شهر تبریز واقع شده است. این قبرستان در روستای شادباد مشایخ است که فاصله ای 6 کیلومتری تا تبریز دارد. برای رفتن به این روستا شما باید از تاکسی های دربستی یا خودروی شخصی بهره ببرید. اگر از منطقه ائل گلی تبریز به سمت این روستا حرکت کردید، باید تقریباً مسافتی 4 کیلومتری را به سمت جنوب شرق رانندگی کنید تا در خاتمه به روستای شادباد مشایخ در طول مسیر خود برسید. بعد از آن هم می توانید وارد روستا شده و از این قبرستان دیدن کنید.
تاریخ شنیدنی قبرستان شادباد تبریز
قبرستان پینه شلوار تبریز هم تاریخ پرفراز و نشیبی دارد. در این قبرستان شما 3 دوره مختلف ساخت سنگ قبر را مشاهده خواهید کرد.
- در دوره اول قبرها را به شکل آلت تناسلی زنانه و مردانه می ساختند. البته سنگ قبرهایی که به شکل تناسلی زنانه بودند در حال حاضر در این گورستان وجود ندارند و پیش تر به وسیله غارتگران از بین رفته اند.
- دوره دوم سنگ قبرهایی هستند که در شهر تبریز و شهرهای دیگری مثل اردبیل، مراغه، خوی و اهر هم می توانید نمونه آن ها را دیدن کنید. این سنگ قبرها هیچ شناسنامه و مشخصاتی از متوفی بر روی خود ندارند. البته بعضی از این سنگ قبرها دست کاری شده اند. اما به طورکلی بیشتر سنگ قبرها فاقد حروف الفبا هستند و به واسطه هیچ مشخصه ای نمی توان متوجه شد که فرد آرمیده در زیر این سنگ، چه شخصی است. دراین بین بعضی از سنگ قبرها هم هستند که مربوط به افراد مهاجر ارمنی بوده و بر روی آن ها بعضی نشانه ها مشاهده می گردد. در این دوره تمام سنگ قبرها را از سنگ خارا تهیه می کردند و نمادها و اشکالی بر روی آن ها استفاده می شد که همگی شبیه به قبرهای قبرستان مریم ننه مارالان هستند.
- دوره سوم هم متعلق به سنگ قبرهای دوران اسلامی است. این سنگ ها تاریخ های جدیدی دارند و نام متوفی هم بر روی آن ها مشاهده می گردد. این سنگ قبرها نسبت به سایر همتایان خود کوچک بوده و با خط کوفی اطلاعات متوفی و سال فوت وی را نشان می دهند.
با درنظرگرفتن این 3 دوره از ساخت سنگ قبر در این قبرستان، می توان متوجه شد که در این منطقه سه نوع گوناگون از جمعیت سکونت داشته و زندگی می کردند که به لحاظ فرهنگی هیچ شباهت و ارتباطی با هم نداشته اند. ضمن اینکه دوره چهارمی هم وجود دارد که متعلق به تدفین های دوران معاصر بوده و به وسیله اهالی فعلی ساکن روستا انجام شده است.
آنالیز سنگ قبرها در قبرستان شادباد تبریز
اگر قرار باشد ظاهر سنگ قبرها را در این قبرستان با هم مورد آنالیز قرار دهیم، می توان گفت که سنگ قبرهایی که به دوره چهارم تعلق دارند، سوراخ هایی به شکل مربع یا مستطیل بر روی خود داشته که داستان های مختلفی در خصوص آن ها وجود دارد. مردمان محلی این روستا بر این باور هستند که این سوراخ ها، محلی برای ریختن آب ودانه پرندگان بوده اند تا به واسطه سیراب شدن و برطرف گرسنگی پرندگان، ثوابی هم به صاحبان قبرها برسد. البته بعضی دیگر هم بر این باورند که به واسطه مشاهدات تاریخی، این سنگ ها دارای سوراخ های مادگی و نرینگی یعنی حفره و برآمدگی بودند تا سنگ ها به یکدیگر متصل شوند که البته از این تکنیک در حال حاضر در صنعت نجاری به وفور استفاده می گردد.
متأسفانه، در تمام طول قبرستان شما حتی یک نماد سالم از سنگ قبرها را هم مشاهده نخواهید کرد. تمامی این سنگ قبرها کاملاً خراب و شکسته هستند و به عبارتی می توان گفت نابودی این نشان ها، حاکی از تعمدی بودن تخریب آن ها است. نکته جالب توجه دیگر این است که قبرها در این قبرستان هیچ کدام مکان واضح و مشخصی نداشته و در تمام قبرستان به صورت پراکنده نهاده شده شده اند. ولی باز هم برای پیدا کردن یک سنگ قبر شما نیازی به جستجوی دقیق ندارید. بعلاوه این سنگ ها به شدت در مقابل باد و باران، سرما و گرما دچار فرسایش شده اند و به وضوح می توان گذر زمان بر آن ها را مشاهده کرد.
بیشتر این سنگ ها از سنگ خارای بسیار مقاوم و سخت بوده و فرسایش ایجاد شده بر روی آن ها نشان می دهد که قدمت بسیار زیادی دارند.
حتی بعضی بر این باورند که در این قبرستان یکی از سلاطین جلایریه به نام سلطان اویس هم دفن شده است. ایشان فردی شجاع، تربیت یافته، شاعر و شعر دوست و عارف مسلک بوده که به کریم بودن و قلب رئوف، معروفیت فراوانی داشته است. در تمام طول حکومت بیشتر سعی در آبادی و عمران منطقه داشته و حتی در مهمان نوازی از مهمانان اروپایی در عمارت خود هم مشهور و معروف بوده است.
جای تأسف است که از تاریخچه این قبرستان هیچ اطلاعات موثق و قابل استنادی در دسترس نیست و بر همین اساس ما نمی توانیم زمان دقیقی را برای یافتن این قبرستان و آشنایی کامل با آن تخمین بزنیم.
برترین فصل و زمان برای بازدید از قبرستان پینه شلوار تبریز
برای سفر به تبریز برترین فصل، فصل تابستان است. اما اگر سرمای هوا برای شما مطلوب و مطبوع است، می توانید در فصل پاییز و زمستان هم به تبریز سفرکرده و از این قبرستان دیدن کنید. برترین اوقات برای بازدید از این قبرستان هم از صبح و طلوع آفتاب تا زمان غروب و البته پیش از غروب است. دلیل توصیه ما برای بازدید از قبرستان پیش از غروب به واسطه رعب و وحشت این قبرستان نیست. به این دلیل است که این قبرستان زیبا و دیدنی است و حضور در آن در طول تاریکی شب لطفی ندارد. برای ورود به این قبرستان از شما هزینه ای دریافت نخواهد شد و بازدید از آن برای همه گردشگران اعم از داخلی و خارجی، کاملاً رایگان است.
تبریز و دیدنی های عجیب کوچک و بزرگش
سفری که امروز با هم به یک قبرستان تاریخی در 6 کیلومتری شهر تبریز داشتیم، مهر تأییدی بر تاریخ، فرهنگ و تمدن غنی کشور ما ایران است. نه تنها تبریز، بلکه تمام شهرهای ایران با این جاذبه های تاریخی و باارزش در هر گوشه وکنار خود می توانند تمام دنیا را غافلگیر و حیرت زده نمایند. این همان تمدن چندهزارساله و با ارزشی است که حالا ما نگهبان و پاسدار آن هستیم تا آن را به صحت و سلامت به آیندگان خود برسانیم.
منبع: الی گشت