آلودگی هوا چه بلاهایی بر سر کوهستان می آورد؟ ، دلیل وجود تمدن 5000 ساله در ایران؛ یکی از خشک ترین منطقه ها دنیا - وبلاگ نصیراباد

به گزارش وبلاگ نصیراباد، کوه ها از مهم ترین ساختارهای کره زمین، بستر رشد گیاهان، زیستگاه جانوران و بعلاوه منشأ رودهای بزرگ دنیا و آب های شیرین هستند اما به گفته یک کارشناس محیط زیست، آلودگی هوا به این زیست بوم مهم نیز صدماتی وارد نموده است و برای حفاظت از آن، لزوم ایجاد یک تشکیلات اداری منسجم احساس می گردد.

به گزارش وبلاگ نصیراباد، امروز 20 آذر ماه (11 دسامبر) به نام روز دنیای کوهستان نام گرفته است. مجمع عمومی سازمان ملل متحد در پنجاه و هفتمین جلسه خود در ژانویه 2003 روز 11 دسامبر را به عنوان روز دنیای کوهستان مشخص و از سازمان خواربار و کشاورزی ملل متحد (فائو) دعوت کرد تا مسئولیت هماهنگی این روز در سطح دنیا را بر عهده بگیرد. فائو هر سال با مشخص یک موضوع، از کشور های کوهستانی و اعضای مشارکت برای کوه ها (MP) دعوت می نماید تا با اجرای آیین های ویژه مانند گردهمایی و اجرای برنامه های کوهنوردی در بزرگداشت این روز و تاکید هر چه بیشتر بر اهمیت و نقش کوهستان کوشش نمایند.

امروزه ما در فصول سرد سال در کشور علاوه بر خشکسالی، با پدیده آلودگی هوا روبرو هستیم که باعث از بین رفتن بعضی از گونه های گیاهی و جانوری ما در زیست بوم های مختلفی مانند کوهستان ها می گردد.

محمد درویش، کارشناس محیط زیست، زیست بوم کوهستان را یکی از مولفه های تاب آوری و با توان افزایش ریسک پذیری دانست و اظهار کرد: کوهستان ها با ایجاد جریان باد، اجازه تجمع مواد آلاینده و گردوغبار در حد خطرناک را نمی دهند.

وی افزود: ما به بهانه های مختلف مانند معدن کاوی، تغییر کاربری اراضی، ایجاد شهرک های مسکونی یا تغییر کاربری به سمت شهرک های صنعتی، جاده کشی ها، لوله کشی های بی رویه و بدون ضابطه به زیست بوم های کوهستانی مان ضربه هایی را وارد می کنیم. همه این موارد باعث می گردد تا قدرت کوهستان ها برای تعدیل اقلیم و مهار جریان های کاهنده کارایی سرزمین کاهش پیدا کند.

علت وجود تمدن 5000 ساله در ایران؛ یکی از خشک ترین منطقه ها دنیا

درویش ضمن اشاره به اینکه کوهستان ها از ارتفاعات 3000 متر به بالا یکی از مراکز اصلی تجمع برف و یخ هستند و منشأ 93 رودخانه دائمی کشور نیز محسوب می شوند، تاکید نمود: با توجه به اینکه ایران در فلات بسیار خشکی قرار گرفته، میانگین ریزش های آسمانی آن یک سوم میانگین دنیای است اما میزان تبخیر دست کم 2 برابر میانه دنیای است. کوهستان ها برای فراوری آب شیرین به رودخانه ها احتیاج دارند تا مردم در این سرزمین بتوانند زندگی نمایند.

این فعال محیط زیست به علت وجود تمدن 5000 ساله در یکی از خشک ترین منطقه ها دنیا اشاره نمود و شرح داد: وجود رودخانه های دائمی علت به وجود آمدن چنین تمدنی در منطقه ای خشک بوده است. علت وجود این رودخانه های دائمی نیز وجود کوهستان هایی است که مرتفع ترین آن ها دماوند با بیش از 5670 متر ارتفاع است.

وی با بیان اینکه ما در منطقه ای قرار داریم که کوهستان های بسیار قابل توجهی در آن وجود دارد، گفت: ارتفاع اغلب قلل آن ها مانند کوهستان علم کوه، سبلان، زردکوه، شاهان کوه و بافق بالای 4000 متر است. به عبارتی آن ها نگین های تاب آوریِ یک سرزمین محسوب می شوند. بدین جهت روز دنیای کوهستان در کشور ما بسیار دارای اهمیت است و باید کوشش کنیم که این زیست بوم بی نظیر را حفظ کنیم.

آلودگی هوا با گونه های گیاهی و جانوری در کوهستان چه می نماید؟

درویش در ادامه درباره تاثیر آلودگی هوا بر گونه های گیاهی و جانوری کوهستان ها اظهار کرد: آلاینده های شاخص آلودگی هوای این روزها که ذرات معلق کوچکتر از 2.5 و 10 میکرون است، باعث می گردد فرآیند فتوسنتز در گونه های گیاهی - عمدتا بوته ای و درخچه ای - که در دامنه های کوهستانی وجود دارند، مختل گردد. به علاوه طول عمر آن ها نیز کم خواهد شد و در نهایت منجر به خشک شدن شان می گردد. خشک شدن آن ها به معنی برهنگی سرزمین است و برهنگی دامنه های کوهستانی باعث آسیب پذیری بیشتر آن ها در برابر سیل و بارندگی های شدید می گردد.

وی وقوع چنین پدیده ای را باعث رخداد اخیر در امامزاده کن مطرح کرد و گفت: رخ دادن چنین مواردی در مکان های مختلف ناشی از چنین پدیده ای است. چون ما کوهستان های خود را به دلایل مختلف مانند آلودگی هوا، چرای بی رویه، تغییر کاربری اراصی، معدن کاوی افراطی و ... از بین می بریم.

درویش تاکید نمود: ما در دامنه های الوند،البرز ،کرکس کوه و بسیاری از منطقه ها دیگر در استان های چهارمحال بختیاری، کرمان و ... شاهد قلع و قمع کوهستان ها هستیم.

کوهستان ها متولی ندارند

این فعال محیط زیست از عدم تخصیص دفتر و معاونت برای زیست بوم های کوهستانی در کشور انتقاد کرد و گفت: تقریبا ما برای همه زیست بوم های موجود در کشور حداقل یک متولی بر کاغذ داریم مانند دفتر بیابان ها، دفتر تالاب ها و معاونت جنگل ها اما هیچ متولی ای برای کوهستان وجود ندارد. در حالی که ارزش زیست بوم کوهستان اگر از زیست بوم های دیگر بیشتر نباشد، مسلما کمتر نیست.

وی تاکید نمود: یکی از مطالبات جدی ما در روز دنیای کوهستان باید همین موضوع باشد و از سازمان حفاظت محیط زیست و منابع طبیعی کشور دایر کردن یک تشکیلات اداری منسجم برای مدیریت این زیست بوم های شنماینده (کوهستان ها) را خواهان شویم.

این کارشناس محیط زیست ضمن اشاره به اینکه اغلب تنوع زیستی منحصر به فرد ما به ویژه در حوزه گیاهی در دامنه های پر شیب کوهستان ها یعنی مسیرهای صعب العبور است، گفت: بسیاری از گونه های اندمیک ایران (گونه های زیستی ویژه یک زیستگاه، منطقه جغرافیایی، جزیره یا کشور که به صورت انحصاری تنها در آن منطقه یافت شوند و بیرون از آن دیده نشوند) در همین منطقه ها در حال زیست هستند.

برای نجات کوهستان هایمان چه کنیم؟

درویش به سه دسته از اقدامات لازم برای نجات کوهستان های کشور اشاره نمود و گفت: برترین اقدام این است که مبلمان شهری در سکونتگاه هایی که در جوار کوهستان ها قرار گرفته اند، از خودرومحوری به بوم محوری تغییر پیدا کند. چراکه مهم ترین منبع آلاینده در سکونتگاه های شهری، منابع آلاینده متحرک هستند. شهروندان باید قدرت انتخاب داشته باشند که به جای استفاده از خودروهای موتوری برای حمل و نقل از وسایل برقی، حمل ونقل ریلی، دوچرخه و یا پیاده روهای مجذوب نماینده استفاده نمایند.

وی درباره اقدام دوم گفت: اقدام دوم این است که کوهنوردان در حد توان جز ردپا چیزی از خود باقی نگذارند. نباید مسیر نو انتخاب نمایند و باید از همان مسیرهای پاکوب حرکت نمایند که گونه های گیاهی بیشتری را از بین نبرند.

درویش با اشاره به اقدام سوم از دولت و حاکمیت ثبت ملی کوهستان ها را خواهان شد و اظهار کرد: باید از حاکمیت و دولت بخواهیم که قلمرو کوهستان ها دست کم از ارتفاع 3000 متر به بالا به عنوان اثر طبیعی ملی ثبت گردد و از هر نوع دست اندازی و تغییر کاربری مصون بمانند.