خوراکی هایی که در زمان باستان رواج داشتند ، علت عجیب آدم خواری مردم گینه نو! ، قهوه و لوبیا اولین بار در این نقاط کشت شدند - وبلاگ نصیراباد

به گزارش وبلاگ نصیراباد، بی شک تاریخ و گذشته هر چیز برای ما جالب توجه است. پیشینه تولید و تکثیر محصولات زراعی نیز از این موضوع مستثنی نیست. به عنوان نمونه شاید برایتان جالب باشد پرکاربردترین مواد خوراکی مانند قهوه یا سیب زمینی از کجا آمده اند.

به گزارش وبلاگ نصیراباد، وقتی پایتان به طبیعت باز می گردد بی شک میوه های جنگلی را امتحان کرده اید. وقتی این میوه های جنگلی را با میوه هایی که از فروشگاه ها و تره بارهای محل زندگی خود مقایسه می کنید حتما متوجه تفاوت آنها از نظر مقدار و شکل می شویم.

مثلا توت فرنگی جنگلی خیلی کوچک تر از مقدار بازاری آن است که معمولا به توت فرنگی وحشی معروف است. یا در جنگل های شمال سیب های ترش جنگلی می روید که مقدار شان کوچک است.

• میوه ها پیش از اهلی شدن چه شکلی داشتند؟

اما واقعیت این است که تمام محصولات خوراکی و زراعی که امروزه مصرف می کنیم از همین گونه های وحشی به وجود آمده اند. درواقع اجداد ما در دوران باستان کم کم به صورت آگاهانه یا ناآگاهانه با تغییر ژنتیکی آنها را اهلی کرده اند.

البته مقدار دانه، مزه خوب و فراوانی آنها هم در اهلی کردن دانه ها نقش داشته است. این کار یعنی اهلی کردن گیاهان به 10هزار سال پیش باز می گردد. کشاورزان اولیه انواع دانه های زراعی را می کاشتند تا بهترین شان را انتخاب کنند. صد البته که آنها اصلا از علم ژنتیک اطلاعی نداشتند!

اما سوال اینجاست پس چگونه توانستند محصولات زراعی را اهلی و خوردنی کنند؟ درباره این موضوع جرد دایموند زیست شناس و دانشمند آمریکایی تحقیقات کاملی انجام داده است که منبع ما در این مطلب است.

برگردیم به موضوع اهلی کردن دانه ها؛ مثلا نخود فرنگی در سال 8 هزار پیش از میلاد، زیتون حدود 4هزار سال پ. م، توت فرنگی در سده های میانی و گردوی آمریکایی پس از سال 1846 اهلی شد. همچنین لوبیا، خربزه، سیب زمینی و بادمجان همگی محصولاتی هستند که نیاکان وحشی ِ آنها تلخ یا سمی بودند و به مرور اهلی شدند.

این در حالی است که هنوز هم برخی میوه ها اهلی نشده اند. مثل بادام که دانه تلخی دارد و هنوز هم بادام وحشی، اهلی نشده است.

حتما می دانید که بسیاری از گیاهان از طریق گرده افشانی و از طریق نیروی باد تکثیر می شوند. اما در دوران باستان به غیر ازین روش عوامل دیگری هم نقش داشتند. تعداد حیوانات درآن زمان بسیار بیشتراز الان بود، بنابراین بخشی از روند تکثیر از طریق حیوانات انجام می شد.

حیوانات گرسنه میوه را می بلعیدند و بعد که حرکت یا پرواز می کردند با دفع فضولات یا تف کردن بزاق شان محصول زراعی اهلی شده را به جاهای دیگر انتقال می دانند و دانه ها با این روش هزاران کیلومتر جابه جا و پخش می شدند. مثلا پرندگانی مانند طرقه در تکثیر توت فرنگی، سنجاب ها در تکثیر بلوط ها، خفاش ها در تکثیر انبه و مورچه ها در تکثیر بسیاری از مواد زراعی تاثیر داشته اند.

بزرگ تر شدن مقدار میوه ها به مرور زمان

برگردیم سر مقدار میوه های امروزی. در دوران باستان مقدار میوه ها کوچک بودند. به عنوان نمونه نخودفرنگی های وحشی کوچک هزاران سال جمع آوری می شدند، مانند بلوبری های کوچکی که ما امروزه جمع آوری می کنیم، و در این میان انسان برداشت بزرگ ترین نوع آن را ترجیح و توسعه داد.

سیب های امروزی حدود 7سانتی متر قطر دارند؛ در حالی که سیب های وحشی نهایت 3سانتی متر هستند. یا چوب بلال فقط به یک و نیم سانتی متر می رسید، اما کشاورزان سرخپوست مکزیکی در سال 1500 میلادی بلال هایی به طول 15 سانتی متر پرورش دادند.

کدوحلوایی هم نمونه دیگری ازهمین محصولات زراعی است؛ کشاورزان اولیه توانستند کدوحلوایی های وحشی را که گوشت آنها از دانه آنها بیشتر بود انتخاب و تکثیر کنند. کدوحلوایی های امروزی از همان کدوحلوایی های آمریکایی که هزاران سال پیش اهلی شدند هستند.

اینجا خاستگاه قهوه است

حتما برایتان مجذوب کننده است که بدانید قهوه این دانه پرطرفدار از کجا آمده است. اتیوپی ها هم در اهلی کردن دانه های وحشی مانند گندم و جو مهارت داشتند. اما معروف ترین محصولات آنها قهوه بوده که اکنون نیز دانه های قهوه در سراسر جهان پراکنده شده است.

حتی درخت زیتون نیز از 4هزار سال پ. م برای روغنش کاشته می شد. در واقع کشاورزان اولیه ناخودآگاه و به صورت تجربی به راز تکامل محصولات زراعی پی برده بودند.

البته فراموش نگردد همیشه رشد یک محصول زراعی راحت و آسان انجام نمی شد. مثلا درختان میوه مانند زیتون، انجیر، خرما، انار و ... تا 3 سال پس از کاشت محصول نمی دادند؛ برای همین این نوع کشاورزی مناسب افرادی بود که در همان دوران باستان به یکجانشینی خو کرده بودند. یا برخی درختان به پیوند زدن نیاز داشتند. برای همین اهلی کردن چنین درختانی تا دوران کلاسیک طول کشید.

درخت سیب یکی از همین نوع درختان است. سیب جزو دشوارترین درختان میوه برای کاشت و از آخرین درختان مهم اهلی شده در اوراسیا (در دانش جغرافیا و علوم سیاسی، به سرزمین ادامه داری که دو قاره اروپا و آسیا را دربرمی گیرد، اصطلاحأ اوراسیا گفته می گردد) بوده است، زیرا نیاز به زدن پیوند داشته است. تا عهد کلاسیک یونانی ها یعنی تا 8هزار سال پس از ظهور تولید خوراک اوراسیا هیچ مدرکی بر اینکه سیب در اروپا و منطقه هلال حاصلخیز کشت شده باشد وجود ندارد.

نقشه بالا محدوده هلال حاصل خیز را نشان می دهد

البته نباید فراموش کرد که جغرافیا نیز در اهلی شدن گیاهان نقش بسیاری دارد. مثلا خیلی از گیاهان و محصولات زراعی و کشاورزی در منطقه ها کوهستانی اصلا رشد نمی کنند و به خاک حاصلخیز و جلگه ای نیاز دارند.

مثلا کوه نشینان گینه نو با محدودیت جدی پروتئین رو به رو هستند. برای همین بچه ها در کوهستان های گینه نو شکم بادکرده دارند. کمبود پروتئین احتمالا علت رواج آدمخواری در جوامع کوهستانی گینه نو بوده است. تا اینکه درنهایت یک ریشه خوراکی تازه یعنی سیب زمینی شیرین از آمریکای جنوبی به گینه نو رسید. زیرا سیب زمینی شیرین در ارتفاع هم رشد می کند. نتیجه ورود سیب زمینی شیرین انفجار جمعیت در منطقه ها کوهستانی بود.

انواع عمده محصولات زراعی زمان باستان

در زیر نمونه هایی از انواع عمده محصولات زراعی جهانی باستان را در نخستین منطقه ها کشاورزی جهان می خوانید: