دلایل و تبعات کسری بودجه؛ پیدا کنید مقصر را؟ - وبلاگ نصیراباد

به گزارش وبلاگ نصیراباد، محمدرضا پور ابراهیمی رئیس کمیسیون مالی مجلس، از کسری 400 هزار میلیارد تومانی بودجه خبر داده و گفته است: انتظار داریم تا در بودجه سال جاری دولت احکام خوبی در نظر بگیرد تا 400 کسری بودجه را مدیریت کنیم.

ناصر موسوی لارگانی، عضو کمیسیون مالی هم در مجلس عنوان نموده است: اشتباه سازمان برنامه و بودجه در اندازه عایدی ها، موجب کسری بزرگ حداقل 200 هزار میلیارد تومانی در قانون بودجه امسال شده که واضح است چنین کسری بزرگی موج تورمی در دل خود دارد.

چند روز پیش نیز، انور حبیب زاده بوکانی، دبیر دوم کمیسیون مالی مجلس، گفته بود: قطعا در سال 1402 کسری بودجه خواهیم داشت که بسیار بالا هم هست و مهم ترین مسئله ای که ایجاد می نماید، بالا رفتن تورم خواهد بود. مسائلی که تورم ایجاد نموده، عامل نارضایتی مردم است.

بر خلاف تمام این اظهارات، حمیدرضا حاجی بابایی، رئیس کمیسیون برنامه و بودجه هر گزارشی درباره کسری بودجه 1401 را به کل تکذیب کرد و گفت: ما در سال 1401 کسری بودجه نخواهیم داشت و این نقطه مثبتی در روند ثبات مالی کشور و کنترل نرخ تورم در آینده ای نزدیک خواهد شد. با این حال، موسوی لارگانی معتقد است که روی کاغذ با لطایف الحیل عایدی ها و هزینه ها را برابر می نمایند، اما در عمل کسری رخ می دهد.

این نماینده مجلس گفته است: علت بروز اشکالات این است که سازمان برنامه و بودجه نتوانسته به تدوین یک لایحه بودجه مبتنی بر واقعیات کشور اقدام کند.

این در حالی است که بعضی کارشناسان دخالت نمایندگان در بودجه و افزایش هزینه های دولت را علت کسری بودجه می دانند.

همچنان که حسن روحانی به تازگی بر همین موضوع دست گذاشته و گفته است: سال 1400، بودجه 800 هزار میلیارد تومان بود، مجلس کرد 1200 میلیارد تومان. ما گفتیم 400 هزار میلیارد تومان کسری بودجه است. بعد گفتند این دولت 400 هزار میلیارد تومان کسری بودجه برای ما گذاشته است. دولت نگذاشته، مجلس برای شما گذاشته است.

حال پرسش این است که دلایل کسری بودجه چیست، چرا رخ می دهد و چه تبعاتی برای اقتصاد کشور و در نهایت مردم دارد؟

دلایل کسری بودجه و تبعات تورمی بر دوش 85 میلیون ایرانی

وحید شقاقی شهری استاد علم اقتصاد در تبادل نظر با وبلاگ نصیراباد عنوان نمود: به طور کلی یکی از مسائلی که طی یک دهه گذشته گریبان گیر بودجه های کشور است، دخالت نمایندگان مجلس است که به افزایش هزینه های دولت منجر می گردد. طی این مدت همواره شرایط به این گونه بود که دولت لایحه بودجه را تهیه می نماید، اما وقتی به مجلس می رود، نمایندگان چندین ردیف به لایحه اضافه می نمایند؛ لذا درست است که عملکرد مالی دولت یازدهم خیلی قابل دفاع نیست، اما این صحبت اخیر آقای روحانی، صحت دارد و حداقل من که طی این مدت بودجه ها را دنبال کردم، شاهد این اقدام نمایندگان بودم.

وی اضافه کرد: نکته مهم این است که وقتی هزینه های دولت اضافه کرده می گردد، عمدتا برای تامین آن یا مجبور می شوند اموال دولتی را به فروش برسانند یا اوراق منتشر نمایند. به عبارت ساده تر دولت ها مجبور هستند برای این هزینه های پایدار خود، منابع عایدیی غیرپایدار تعریف نمایند. به عنوان مثال چند سال پیش دولت پیگیر بود که حقوق هیات علمی به صورت پایدار افزایش پیدا کند. به همین دلیل، بندی اضافه شده بود تحت عنوان حقوق تمام وقت ویژه و قرار بود این برای همواره ادامه پیدا کند. اما از آنجا که منبع تامین این هزینه را از محل فروش اموال در نظر داشتند، بعد از مدتی متوقف شد.

این تحلیلگر مسائل مالی تاکید نمود: موضوع این است که تعیینا فروش اموال و انتشار اوراق نوعی منبع عایدی موقت محسوب می گردد و نمی توان برای هزینه های ثابت و پایدار، روی آن ها حساب باز کنیم. اما متاسفانه مجلس در دوره های مختلف به این نکته توجه نداشته و هر بار به هزینه دولت اضافه کرده است و بودجه هایی را به تصویب رسانده که در نهایت به کسری بودجه شدید ختم شده است. زیرا همین فروش اموال انتشار اوراق را به علت آسیب های جانبی که دارد، نمی توان به صورت دائم انجام داد؛ بنابراین همین کسری بودجه تبدیل به تورمی شده است که بر دوش 85 میلیون ایرانی سنگینی نموده است و هر سال نقدینگی و پایه پولی در کشور افزایش پیدا نموده است.

وی ادامه داد: البته تبعات کسری بودجه صرفا به تورم خلاصه نمی گردد، اما تورم مهمترین نتیجه کسری بودجه دولت ها است. اما در کنار این موضوع، ما با اتلاف منابع و بی انضباطی مالی هم روبرو خواهیم شد که هر کدام از این ها خودشان تبعات جزئی تری دارند. به عبارتی وقتی دولت ها دچار کسری بودجه می شوند یک مجموعه مسائل برای کشور ایجاد می گردد. اول باید از بانک ها قرض بگیرند و این افزایش بدهی دولت می گردد، دوم بانک ها اقدام به چاپ پول می نمایند و این افزایش نقدینگی و به تبع آن افزایش پایه پولی ایجاد می نماید. سوم وارد لایه های پایینی یعنی مردم می گردد و به آن ها یک تورم سنگین تحمیل می نماید.

شقاقی اضافه کرد: برای حل این مسئله باید دولت ها یک بودجه لایحه بودجه تعیین و منظم و شفاف به مجلس اراده کند. از سوی دیگر نمایندگان باید از اضافه کردن هزینه برای دولت خودداری نمایند. واقعیت این است که وقتی از مقامات دولت درباره اقداماتشان در راستای کاهش تورم کشور سوال می گردد، عمدتا کسری بودجه و افزایش هزینه دولت را مانع جدی بر مسیر این هدف مطرح می نمایند که حق هم دارند؛ لذا پیشنهاد من است که در چنین شرایطی به هیچ عنوان بر هزینه های دولت در بودجه سال آینده اضافه کرده نگردد. اگر قرار است تصحیحی صورت بگیرد حداقل به اندازه بسیار پایینی انجام گردد. زیرا در نهایت هزینه اشتباهات مجلس و دولت را مردم با قرار گرفتن زیر فشار تورمی پس خواهند داد.

این استاد علم اقتصاد گفت: یک نکته عجیب در بودجه های سال های اخیر، مسئله ادغام ردیف های بودجه است که مانع از شفافیت لازم در لایحه شده است. به عقیده من مشکل این است که بعضی مسئولان تمایلی به پاسخگویی ندارند. زیرا هرچه شفافیت در بودجه بیشتر باشد، اندازه پاسخگویی نیز افزایش پیدا می کند. این مسئله هم مختص دولت نیست و حتی به موسسه ها و شرکت های دولتی و غیردولتی هم مربوط می گردد. یعنی وقتی یک بودجه شفاف باشد و تعیین باشد که هر جزئی از آن به چه اندازه بودجه دریافت می نمایند، نظارت و پاسخگویی، افزایش پیدا خواهد نمود و این همان مسئله ای است که اقتصاد ما بسیار به آن احتیاج دارد.